Sportaccommodatie van het Jaar VV Wolfaartsdijk geeft duurzaamheidstips

Een lagere energierekening en een groenere planeet, dat is iets waar iedere turnclub waarschijnlijk naar streeft. Maar waar begin je, nu de coronacrisis de sportwereld in zijn greep heeft? We vroegen het Joran de Witte, lid van de duurzaamheidscommissie van VV Wolfaartsdijk, de Zeeuwse familieclub die eerder dit jaar de titel voor ‘Sportaccommodatie van het jaar 2020’ bemachtigde. Doe als gymnastiekvereniging je voordeel met zijn verhaal!

De branche-award 'Sportaccommodatie van het Jaar' werd dit jaar voor het eerst uitgereikt en is een samenwerking tussen Vakbeurs Sportaccommodaties, NOC*NSF, Kenniscentrum Sport & Bewegen, Mulier Instituut en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). De leden van VV Wolfaartsdijk stonden wel even van de benoeming te kijken, op 5 maart van dit jaar. Ze voelden zich een dwerg tussen de grote clubs uit Amsterdam en Rotterdam die ook genomineerd waren voor de titel. Toch ging de Zeeuwse vereniging met de overwinning aan de haal, want al jaren staat duurzaamheid hoog in het vaandel bij de bescheiden dorpsclub met zo’n 300 leden. De jury was dan ook vol lof en sprak van “de terechte winnaar die op alle vlakken bezig is met duurzaamheid”.

Klein beginnen

"In 2014 zijn we voor het eerst met een clubje bijeen gaan zitten", vertelt De Witte. "Ons uitgangspunt was vooral de vraag hoe we met duurzaamheid de energiekosten voor de club naar beneden konden krijgen. Daar hebben we een plan voor opgesteld." De club wilde vooral minder afhankelijk worden van kantine-inkomsten en sponsoring. Als leidraad voor het plan werd de ‘Trias energetica’ genomen. Een bekende driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken.

Vervolgens gingen ze aan de slag. "We begonnen heel klein, in eerste instantie vooral om energieverliezen te beperken. Bij de bouwmarkt kochten we voor een paar tientjes zo’n energiemeter, daarmee zijn we alles door gaan meten om een beeld te krijgen van waar al die energiekosten nou eigenlijk naartoe gaan. Zo kwamen we tot een compleet document dat mooie inzichten gaf. We realiseerden ons bijvoorbeeld dat de koeling de hele week energie stond te slurpen, terwijl we die maar een paar dagen echt nodig hebben. Die hebben we voorzien van tijdsklokken. Met een paar relatief goedkope maatregelen hebben we er zo voor gezorgd dat er niets meer voor niets aanstaat binnen de accommodatie."

Volgens De Witte bieden de huidige omstandigheden een perfecte aanleiding voor clubs om ook hun energiekosten tegen het licht te houden. "Binnen veel clubs is er juist nu bereidheid tot actie. De competities liggen stil, dus is er tijd voor andere zaken. Het is een goed moment om de energierekening eens uit te pluizen. Helemaal als het nu moeilijk is om het hoofd boven water te houden, is alle directe besparing welkom. Dan moet je proberen om structureel tegen lagere kosten te gaan sporten. Deze eerste stap kost eigenlijk vooral tijd en bijna geen investering in geld."

De tweede stap

Na de kleine stapjes om verliezen te beperken, was het tijd voor het grotere werk. "Als tweede stap zijn we aan de slag gegaan om duurzame energie op te wekken. Dankzij een crowdfunding-campagne hebben we een dak vol zonnepanelen kunnen realiseren, zo waren we in één klap energieneutraal."

Ondertussen wilde VV Wolfaartsdijk de duurzame initiatieven ook graag naar buiten uitstralen. "Een sportpark heeft natuurlijk veel ruimte, maar veel daarvan is onbenut", aldus De Witte. "Zo kwamen we op het idee van een zogenaamde 4D-boarding. Op het moment dat er wedstrijden gespeeld worden is dat gewoon een reclamebord zoals er zoveel staan langs sportvelden. Maar op al die andere momenten kunnen we er duurzame energie mee opwekken door de boarding te kantelen, zodat de zonnepanelen hun werk kunnen doen."

Sponsoren

Dit duurzame initiatief bracht de club niet alleen nog meer duurzame energie, maar ook nieuwe sponsormogelijkheden. "Voor sponsoren is het een mooie kans om hun maatschappelijke kant te laten zien. Zo hebben we een grote woningcoöperatie en Connexxion als sponsoren kunnen inlijven. Uiteindelijk is het zelfs gelukt om de unieke boarding volledig te laten sponsoren. Samen met de overstap naar LED-veldverlichting gaf dat ons zoveel overcapaciteit dat we van het gas af kunnen."

Zo worden de kleedkamers al niet meer verwarmd door traditionele radiatoren. "Daar werken we nu met infraroodpanelen die gekoppeld zijn aan een sensor. De kleedkamers worden eigenlijk altijd maar heel even gebruikt om in een paar minuten om te kleden. De panelen geven direct stralingswarmte af als er iemand binnenkomt en zich omkleedt en gaan daarna uit. Op deze manier hebben we weinig verbruik, geen verspilling van warmte en kan de radiator uit."

Of de coronatijd zich ook goed leent voor deze tweede stap in het verduurzamingsproces, verschilt: "Het wisselt natuurlijk per club of je dit nu kunt realiseren. Maar zelfs al heb je geen euro, dan kun je kijken of de gemeente misschien bereid is tot een renteloze lening. Juist nu moeten de schouders eronder."

Duurzaamheid als verdienmodel

Het is natuurlijk een prachtig resultaat om als club volledig energieneutraal te zijn. Toch wil VV Wolfaartsdijk meer. "Uiteindelijk zien we duurzaamheid als verdienmodel. We wekken nu meer stroom op dan we zelf verbruiken. Binnenkort is het uit financieel oogpunt niet meer zo interessant om dat terug te leveren. Daarom zoeken we naar mogelijkheden om de opgewekte energie zelf te verkopen, bijvoorbeeld via laadpalen voor elektrische auto’s. Bezoekers van het sportpark, mensen uit het dorp of gebruikers van het deelauto-concept waaraan wij als club deelnemen, kunnen die stroom voordelig bij ons afnemen. Zo kunnen we extra verdienen en spelen we in op de grotere behoefte aan individuele mobiliteit vanwege de coronacrisis."

Ook het prijzengeld van de titel ‘Sportaccommodatie van het Jaar 2020’ gaat VV Wolfaartsdijk investeren, om de kantine met infraroodpanelen te gaan verwarmen. Daarnaast is de club bezig met het realiseren van een nieuwe versie van de kantelbare boarding. "Dat wordt een boarding met een LED-scherm. Dat kunnen we gebruiken als advertentieplatform op de club waarop sponsoren laagdrempelig, voor kleine bedragen ruimte kunnen inkopen." Al die extra inkomsten leiden over een tijdje hopelijk tot een volledig nieuwe accommodatie.

De kartrekker

Maar waar begin je nu als club wanneer je weinig kaas hebt gegeten van verduurzamen en het coronavirus alles op zijn kop heeft gezet? "Je hebt wel een kartrekker nodig", denkt De Witte. "Maar je kunt gewoon zelf aan de slag gaan. Je hebt echt niet gelijk een adviesbedrijf nodig. Ga eerst eens aan de slag om je bestaande energierekening te ontleden. Waar gaan al die kilowatturen naartoe?"

De tip van De Witte is dan ook vooral om klein te beginnen. "Maak een plan en zet kleine stapjes. Begin niet gelijk met het grote werk. Verder is het slim om duurzaamheid standaard op de bestuursagenda te zetten. Kijk iedere vergadering weer naar waar je staat en waar je naartoe wil. Dat dwingt je als club direct om breder te kijken dan alleen sporttechnische doelen en oog te hebben voor maatschappelijke vraagstukken."

Om als club toekomstbestendig te zijn is duurzaamheid een must, volgens De Witte. "Ik heb zelf kinderen en wil de wereld een beetje mooier achterlaten, dat is een drijfveer. Maar dat zijn de financiën zeker ook. We blijven natuurlijk zuinige Zeeuwen. Helemaal in deze onzekere tijden. Verduurzamen is voor een club de gemakkelijkste weg om financieel onafhankelijk te worden. Ik zou dus bijna willen zeggen dat je als club stom bent als je er niet mee aan de slag gaat."