Voeding en signalering eetproblemen
Waarom is het verstandig informatie over voeding in te winnen?
De gymsport is een prachtige sport maar vraagt veel van het menselijk lichaam. Het lichaam moet vaak kracht leveren en ook moet de sporter beschikken over snelheid, coördinatie, lenigheid en balans. Behalve kwalitatief goede training en uiteraard ook rust, draagt voldoende en kwalitatief goede voeding en voldoende vochtinname bij aan het succes en het welbevinden tijdens de training. Een sporter kan bij intensieve sportbeoefening meer dan een liter vocht verliezen. Het is dan ook verstandig om als club afspraken te maken over het inlassen van een eet-/drinkmoment tijdens langere trainingen.
Afspraken over eten en drinken binnen de club?
Niet alle typen eten en drinken zijn even geschikt om voor, tijdens of na een training te nuttigen. Sommige etenswaren en dranken kunnen zwaar op de maag liggen en de prestatie en het welbevinden tijdens het sporten negatief beïnvloeden. Water is over het algemeen de meest geschikte dorstlesser. Bij intensief sporten kan bijvoorbeeld ook voor een sportdrank worden gekozen. Wat je eet voor, tijdens en na trainingen heeft invloed op je energie, concentratie, uithoudingsvermogen, kracht en herstelvermogen.
Trakteren naar aanleiding van een verjaardag, overwinning of andere te vieren gebeurtenis is natuurlijk altijd leuk en feestelijk. Een keer wat lekkers moet natuurlijk kunnen. Voor of tijdens de training is het niet aan te raden ongezonde traktaties te nuttigen. Trakteren na de training zou op eventuele bezwaren van ouders kunnen leiden in verband met bijvoorbeeld de avondmaaltijd. Het is dan ook aan te raden om als club duidelijke afspraken over het wanneer en wat rondom trakteren te maken. Dit is voor sporter, ouders en ook voor nieuwe leden wel zo prettig en duidelijk.
Als club kun je het belang van goede voeding onderschrijven door bijvoorbeeld:
- Het inwinnen van informatie over geschikte voeding voor, tijdens en na een training.
- Het belang van gezonde voeding voor, tijdens en na de training met sporters en te bespreken.
- Het inlassen van één of meerdere vaste eet-/drinkmomenten tijdens trainingen die langer dan een uur duren.
Als voeding een probleem wordt…..
Op steeds jongere leeftijd zijn kinderen zich bewust van hun lichaamsgewicht. Ongeveer de helft van alle jonge vrouwen begint op een gegeven moment met lijnen. Een klein deel van hen kan niet meer stoppen met lijnen ook als de gezondheid hierbij ernstig in gevaar dreigt te komen. Deze kleine groep jonge vrouwen en soms ook mannen ontwikkelt een eetstoornis. De beheersing van het lichaamsgewicht door onder andere structureel te weinig te eten of juist in korte perioden heel veel te eten en dit door onder andere braken en overmatig bewegen te compenseren zijn bepalend in het leven van jonge mensen die een eetstoornis hebben ontwikkeld.
Binnen sporten waar prestatiedrang, sterke lichaamsbeheersing en elegantie een rol spelen en waarin slank zijn een voordeel is, zoals onder andere binnen verschillende gymsporten, komen eetstoornissen relatief gezien vaak voor.
Het gevaar van intensieve gymnastiekbeoefening als er sprake is van een eetstoornis.
In bijna iedere gymclub komt er ooit wel eens een sporter voor die een eetstoornis ontwikkelt. Het is dan ook best heftig om hier als club mee te worden geconfronteerd. Volledig herstel is mogelijk, maar hoe eerder een eetstoornis gesignaleerd wordt, hoe groter de kans op succesvolle behandeling. Krachtsverlies, concentratieproblemen en vermoeidheid kunnen niet alleen de gezondheid en de prestaties van de sporter nadelig beïnvloeden, maar kunnen ook de veiligheid ernstig in gevaar brengen. Door de grote wilskracht die veel sporters met een eetstoornis hebben, kunnen lichamelijke signalen als vermoeidheid, duizeligheid en slechte concentratie sterk worden genegeerd. Je kunt je voorstellen dat dit binnen de gymsport tot levensgevaarlijke situaties kan leiden bij het uitvoeren van complexe oefeningen.
Voorbeeldsignalen bij een eetstoornis
Welke signalen kunnen er op wijzen dat er mogelijk sprake is van een (zich ontwikkelende) eetstoornis?
Het is niet altijd makkelijk om een eetstoornis bij sporters te herkennen. Niet alle mensen met een eetstoornis zijn altijd sterk vermagerd, zoals bijvoorbeeld vaak in het geval van boulimia nervosa. Toch zijn de gezondheids- en veiligheidsrisico’s ernstig. Ook zullen sporters vaak geneigd zijn om te ontkennen dat zij een eetprobleem hebben. Mogelijke signalen:
Gedrag
- Veel bezig zijn met voeding en lichaamsgewicht.
- Het vervelend vinden om aan een ander te vertellen wat zijn of haar lichaamsgewicht is.
- Niet eten en/ of drinken voor, tijdens of na een intensieve training.
- Het weigeren van traktaties of aangeven deze mee te nemen voor later.
- Ook naast de reguliere trainingen extra veel sporten.
- Volledig willen trainen ondanks een blessure.
- Somberheid en sociaal teruggetrokken gedrag vertonen. Minder contact zoeken met trainer-coaches en teamgenoten.
- Verminderde concentratie en soms afwezig reageren.
- Heftig reageren op opmerkingen over zijn of haar eetgedrag of lichaamsgewicht.
- Zeer zelfkritisch zijn op de eigen prestaties.
Uiterlijk
- Sterke vermagering binnen een korte periode.
- Duizeligheid en flauwvallen.
- Paarse handen en voeten.
- Kippenvel op het lichaam en aangeven dat het koud is, terwijl anderen het niet als koud ervaren.
- Dons beharing in het gezicht, de nek en rug.
- Een grauwe donkere huid, met name in het gezicht.
Wat kun je doen?
Als er een vermoeden bestaat dat een sporter mogelijk een eetstoornis heeft is het belangrijk om dit vermoeden niet te negeren. Het is natuurlijk wel belangrijk om dit niet als feit aan te nemen, aangezien het om een vermoeden gaat, maar hierover in gesprek te gaan. Andersom is gebleken dat vroegtijdige signalering de grootste voorspeller is voor een succesvolle behandeling. Als club of trainer-coach kun je verschillende stappen ondernemen bij het vermoeden van een eetstoornis:
- Informeer over eetproblematiek.
- Maak geen opmerkingen die een stimulerend effect kunnen hebben op het lijngedrag.
- Ga met de sporter op een open manier in gesprek over de opgevangen signalen. Bespreek in een vertrouwde setting de concrete dingen die opvallen in het gedrag of het uiterlijk van de sporter en bespreek hoe hier samen aan gewerkt kan worden.
- Pas, indien de lichamelijke toestand een dusdanig risico vormt voor de veiligheid en gezondheid van de sporter, de trainingsintensiteit aan of staak in ernstigere gevallen tijdelijk de trainingen.
- Deel in het geval van een minderjarige sporter altijd deze vermoedens met de ouders/verzorgers. De sporter kan dit misschien als afbreuk aan de loyaliteit zien, maar ouders zijn primair verantwoordelijk voor hun kinderen en moeten worden geïnformeerd als er wordt vermoed dat er mogelijke gezondheidsproblemen aan de orde zijn.
De KNGU heeft een samenwerking met (w)eet wat je doet. Experts geven online workshops waar trainer-coaches ook licentiepunten voor ontvangen. Op de website van (w)eet wat je doet lees je meer informatie en vind je de data waarop de workshops gepland staan.
